Μαρία Κάλλας: Το τίμημα του χαρίσματος

25/11/2019

Η Μαρία Κάλλας υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες τραγουδίστριες όπερας του εικοστού αιώνα. Θεωρείται ότι ενσάρκωσε την έννοια της «ντίβας» καθώς πλαισίωνε τις εξαιρετικές φωνητικές τις ικανότητες με ευαίσθητες δραματικές ερμηνείες και μία φίνα σκηνική παρουσία, θέτοντας καινούργια στάνταρ για πολλούς από τους ρόλους που ενσάρκωσε στη σκηνή. Στον μύθο της πρόσθεσαν τα επεισόδια της ταραχώδους προσωπικής της ζωής, ως επίσης και η απαράμιλλη αισθητική της.

Γεννιέται υπό τον αστερισμό του Τοξότη, στις 3 Δεκεμβρίου 1923*, στη Νέα Υόρκη από Έλληνες γονείς. Η παιδική της ηλικία περιγράφεται ως μία ταλαιπωρία από την ίδια αφού τα χρόνια που «έπρεπε να παίζει και να μεγαλώνει, τραγουδούσε και έβγαζε χρήματα». Οι τρείς πλανήτες της στον Τοξότη (Ήλιος, Δίας και Ερμής) υπογραμμίζουν την αγάπη της για τις χαρές της ζωής, την αυθόρμητη έκφραση, για μία ύπαρξη όπου όλα προσφέρονται αφειδώς.

Όμως το ταλέντο της στη μουσική εντοπίζεται νωρίς από τη μητέρα της, η οποία σπεύδει να το εκμεταλλευτεί για βιοποριστικούς λόγους ήδη από τα νεαρά της χρόνια. Η Σελήνη της Μαρίας στον Ζυγό, με έμφυτη την αίσθηση της αρμονίας, σε όψη ροής με τον Ήλιο και τον Δία της στον πρώτο οίκο του χάρτη της, υποδεικνύουν μία χαρισματική φύση. Στις όψεις τριβής τόσο του Ηλίου όσο και της Σελήνης με τον Πλούτωνα ανάδρομο στον Καρκίνο στον όγδοο οίκο της, βλέπουμε την άρνηση της αίσθησης της συναισθηματικής και οικονομικής ασφάλειας που από πολύ νωρίς σφράγισε τον χαρακτήρα της. Η τελευταία όψη μαρτυρά τη δυσχερή σχέση με τη μητέρα της, την οποία η Κάλλας αντιλαμβανόταν σαν έναν συναισθηματικά χειριστικό και συμφεροντολογικό ον. Εδώ σκιαγραφείται και η ενθάρρυνση από τη μητέρα της να βγαίνει με στρατιωτικούς από τα στρατεύματα κατοχής κατά τον δεύτερο παγκόσμιο ώστε να της δίνουν λεφτά για τα προς το ζην της οικογένειας.

Ωστόσο, σε αυτή τη Σελήνη στον Ζυγό στον τομέα του χάρτη της που σχετίζεται με την καριέρα, το κύρος και την αναγνώριση, και στο πεντάγωνό της με τον Ερμή στον Τοξότη στον πρώτο της οίκο, κρύβεται η δυνατότητα να αφήσει το στίγμα της με τη φωνή της. Στο πεντάγωνο της Αφροδίτης της που ορίζει τα της δουλειάς και το πώς βγάζει τα προς το ζην, με τον Ουρανό που ορίζει τον τρόπο έκφρασής κι επικοινωνίας της, βρίσκουμε την ένδειξη ακόμη περισσότερων δυνατοτήτων σε σχέση με την αντίληψη του ρυθμού και της αρμονίας και μάλιστα ως κάτι που μπορεί να χρησιμοποιηθεί βιοποριστικά, όπως και έγινε.

Καθοριστικός για την καριέρα της Κάλλας υπήρξε ο Τζιοβάνι Μπατίστα Μενεγκίνι, ένας αρκετά μεγαλύτερός της εύπορος βιομήχανος, τον οποίο παντρεύτηκε το 1949. Ο γάμος της με τον Μενεγκίνι της επέτρεψε να ησυχάσει από τις έγνοιες του βιοπορισμού, καθώς έγινε ο ατζέντης της και τη βοήθησε να εδραιωθεί στον οπερατικό κόσμο της Ιταλίας ως το 1959 οπότε ο γάμος τους διαλύθηκε. Στη σύνοδο Άρη-Κρόνου στον Ζυγό, στο εξάγωνό τους με την Αφροδίτη στον Αιγόκερο και το πεντάγωνο με τον ανάδρομο Ποσειδώνα στον Λέοντα, βρίσκεται η υπόλοιπη ιστορία για τη σχέση της Μαρίας με το αντρικό φύλο. Μπορεί κανείς να μιλήσει για στέρηση ουσιαστικής στήριξης από τον πατέρα της, ο οποίος φαίνεται να λειτούργησε επιφανειακά και διακοσμητικά στον ρόλο του ως γονέα, επαναπαυόμενος κι αυτός στη δυνατότητα της Κάλλας να κάνει πολλά και καλά από μικρή.

Στο πρόσωπο του Μενεγκίνι, ενός ώριμου ανθρώπου, ήδη επιτυχημένου και πρόθυμου να την "αναλάβει", η Κάλλας βρίσκει τη φροντίδα που της έλειψε μεγαλώνοντας. Καθώς για τον συνδυασμό της θηλυκότητάς της που μαρτυριέται στην Αφροδίτη της στον Αιγόκερο και τη Σελήνη στον Ζυγό, οι εντυπώσεις, η ικανότητα και η νοητική έγκριση βαραίνουν, η αοιδός προχωρά εις γάμου κοινωνίαν. Σε σταθερότερο πλέον περιβάλλον η Μαρία εκδιπλώνει το θετικότερο κομμάτι του παραπάνω συμπλέγματος ενεργειών. Βρίσκει πρόσφορο έδαφος για να εργαστεί σκληρά, με προσοχή στη λεπτομέρεια, με κανονικούς ρυθμούς και με την ευαισθησία, δημιουργικότητα και τόλμη που έκρυβε το πεντάγωνο Άρη-Κρόνου στον Ζυγό με τον ανάδρομο Ποσειδώνα στον Λέοντα. Έτσι ανοίγει νέα πεδία εξέλιξης για τον εαυτό της. Διόλου τυχαία, η μεγάλη στροφή στην καριέρα της και η χρονιά του γάμου της συμπίπτουν. Το 1949, η Κάλλας αναγνωρίζεται ως κάτι πρωτοφανές ερμηνευτικά και οι βάσεις του μύθου της μπαίνουν.

Δεν θα αναφερθώ στη σχέση της με τον Αριστοτέλη Ωνάση, πλην του να πω ότι ταίριαζε κουτί στο προφίλ του μεγαλύτερου, πετυχημένου, επιφανειακά χαρωπού κι εγκαρδίου, στην πραγματικότητα όμως απόντα, σκληρού και διακοσμητικού άντρα, έναν ρόλο που όπως ανέφερα παραπάνω εγκαινίασε στη ζωή της ο πατέρας της. Αντανακλάται στις όψεις τριβής του Ηλίου της με τον Πλούτωνα και τον Ουρανό, καθώς και του Άρη με τον Κρόνο και τον Ουρανό.

Καμία από τις πολλές δυσκολίες που αντιμετώπισε δεν ανέκοψε την αποφασιστική διαδρομή της Κάλλας προς το μουσικό πάνθεον. Με τα λόγια της Μονσερά Καμπαγέ, μίας από τις άλλες απίθανες κυρίες τις όπερας: «[Η Κάλλας] άνοιξε μία καινούργια πόρτα για μας, για όλους τους τραγουδιστές στον κόσμο, μία πόρτα που ήταν κλειστή. Πίσω της βρισκόταν σε λήθη όχι μόνο μεγάλη μουσική αλλά και η μεγάλη ιδέα της ερμηνείας. Μας έδωσε τη δυνατότητα, σε όσους ακολουθήσαμε, να κάνουμε πράγματα που ήταν σχεδόν αδύνατα πριν από εκείνη»**.

* Η Κάλλας έδινε ως ημερομηνία γέννησης της τις 2 Δεκεμβρίου 1923, ωστόσο η μητέρα της επέμενε πως είχε γεννηθεί στις 3 Δεκεμβρίου. Καθώς η σχέση με τη μητέρα της υπήρξε καθοριστική για την ίδια και ήταν μία δύσκολη σχέση, με συγκρούσεις, συναισθηματικό χειρισμό, ακόμη κι εκμετάλλευση, η 3η Δεκεμβρίου φαίνεται ως η σωστή ημερομηνία, καθώς στην ποιότητα της Σελήνης της ημέρας και των όψεών της αντανακλάται το παραπάνω δυναμικό ως επίσης και η εκ γενετής μουσική αντίληψη της Κάλλας. Το ωροσκόπιο της 2 Δεκεμβρίου λέει μία διαφορετική ιστορία.

** Τα βιογραφικά στοιχεία, όπως και οι φράσεις που χρησιμοποιήθηκαν αυτούσιες μέσα στο κείμενο προέρχονται από την Wikipedia.